ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΡΑΓΚΟΣ «Δεν υπάρχουν κανόνες»

Ο επικεφαλής του τμήματος Ελληνικής Τέχνης του διεθνούς οίκου δημοπρασιών Sotheby΄s μάς ξεναγεί στο παρασκήνιο μιας δημοπρασίας και εξηγεί πώς πείθει τους συλλέκτες έργων τέχνης να αποχωριστούν πολύτιμους Βολανάκηδες που έχουν στη συλλογή τους
Γνωρίζει με ακρίβεια τους θησαυρούς που κρύβουν οι συλλογές των πλούσιων Ελλήνων της Διασποράς αλλά δεν αποκαλύπτει με τίποτε τα ονόματα των επιφανών πελατών του οίκου Sotheby΄s.Ο Κωνσταντίνος Φράγκος,διοργανωτής των Greek Sales που από το 2001 πραγματοποιούνται από τον οίκο, είναι δραστήριος,καλά πληροφορημένος,αλλά πάνω απ΄ όλα εχέμυθος.

Ο 41χρονος Ελληνας του Λονδίνου περνάει πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου του ψάχνοντας για Βολανάκηδες όπου γης. Και όταν τους βρίσκει, δεν αφήνει τους ιδιοκτήτες τους ήσυχους. Περιμένει να έλθει η κατάλληλη χρονική στιγμή για να τους πείσει να δώσουν τα έργα αυτά στη δημοπρασία και- αν αυτό συμβεί- να επιχειρηματολογήσει στους υποψήφιους
αγοραστές να τα «χτυπήσουν» επίμονα και αποφασιστικά. Οσο πιο υψηλές τιμές πετύχουν τα ελληνικά έργα και όσο πιο πολλά πουληθούν, τόσο πιο χαρούμενος είναι.Το καλύτερο κομμάτι της δουλειάς του: να συμβάλλει ώστε κάποια απ΄ αυτά τα έργα να επιστρέφουν στην Ελλάδα. Το χειρότερο: να του ζητεί ο δημοσιογράφος ονόματα συλλεκτών,
πλειοδοτών και αγοραστών. Στρατευμένος ψυχή τε και σώματι στην περιφρούρηση της ανωνυμίας των πελατών του, δεν αφήνει να του ξεφύγει το παραμικρό γύρω από τους πολύτιμους πελάτες του. «Αν ήθελε κάποιος να δώσει το όνομά του στη δημοσιότητα, εσείς θα το ξέρατε πριν από εμένα...» μας λέει στα ελληνικά με τη βρετανική προφορά του.

- Βρισκόμαστε λίγες ώρες πριν από την εκκίνηση του φθινοπωρινού Greek Sale...Τον Μάιο είναι το επόμενο; Πώς δρομολογείται μια δημοπρασία;

«Η προετοιμασία μιας δημοπρασίας ξεκινά πολλούς μήνες πριν από τη διεξαγωγή της. Ηδη έχουμε συγκεντρώσει ένα σύνολο 10-15 έργων για την ανοιξιάτικη δημοπρασία, αν και το μυαλό μου τώρα είναι στο αυριανό Sale που περιλαμβάνει 173 έργα. Ωστόσο έχω τον νου μου, αν δω κάτι που θα ήταν κατάλληλο για το επόμενο Sale να το πάρω από τώρα. Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με πελάτες που ακόμη δεν έχουν αποφασίσει αν θα μας δώσουν έργα από τις συλλογές τους που τα διεκδικούμε και βεβαίως περιμένουμε να δούμε πώς διαμορφώνεται η αγορά μετά την αυριανή δημοπρασία για να επιβεβαιώσουμε τις εκτιμήσεις που έχουμε κάνει. Βλέπετε, η μία δημοπρασία επηρεάζει την επόμενη. Αναδεικνύει ποια έργα έχουν ζήτηση, πώς είναι η αγορά και τι ψάχνουν οι συλλέκτες. Υπάρχουν, λοιπόν, διάφορα έργα τα οποία γνωρίζω πολύ καλά πού είναι. Και αν δω παρόμοια έργα να πάνε καλά, θα έλθω σε επαφή με τους πελάτες και θα τους πω ότι τώρα είναι καλή εποχή να τα βάλουν σε δημοπρασία».

- Πώς ξεκινά επισήμως η διαδικασία για τη διεξαγωγή μιας δημοπρασίας; Σε ποιους απευθύνεστε;
«Μετά τη δημοπρασία του Νοεμβρίου, ας πούμε, θα στείλουμε τέσσερα με πέντε χιλιάδες e-mail ανακοινώνοντας την προετοιμασία της νέας δημοπρασίας στους πελάτες του Greek Sale αλλά και του οίκου Sotheby΄s γενικότερα. Απευθυνόμαστε σε ιδιοκτήτες έργων ελλήνων ζωγράφων του 19ου, του 20ού και του 21ου αιώνα αλλά και πινάκων με ελληνικά θέματα και τους ζητάμε να έλθουν σε επαφή μαζί μας. Οι απαντήσεις έρχονται είτε μέσω e-mail με φωτογραφίες είτε με προσκλήσεις να ταξιδέψουμε εγώ και οι συνεργάτες μου για να δούμε τα έργα αυτά από κοντά. Πηγαίνουμε όπου βρίσκονται ελληνικά έργα. Γίνονται, βέβαια, και εκτιμήσεις έργων μέσω φωτογραφιών (ας πούμε, κάποιο έργο που έρχεται από πολύ μακριά, όπως η Αυστραλία), αλλά εν συνεχεία ζητάμε από τον πελάτη να το στείλει στα γραφεία μας στο Λονδίνο για να επιβεβαιώσουμε την εκτίμηση από κοντά».

- Τι είναι αυτό που κάνει ένα έργο εξαιρετικά ακριβό;

«Η σπανιότητά του, το αν είναι αντιπροσωπευτικό του καλλιτέχνη, το αν περιέχει θέμα με ζήτηση, και βεβαίως το τι έχει πουληθεί στο παρελθόν και σε ποιες τιμές. Υπάρχουν ορισμένα έργα τα οποία γνωρίζουμε πού βρίσκονται, αλλά οι πελάτες θέλουν να τα κρατούν στη συλλογή τους για χρόνια και ξαφνικά έρχονται να μας πουν ότι είναι τώρα έτοιμοι να πουλήσουν. Βέβαια γνωρίζουμε τι περιέχουν πάνω- κάτω οι συλλογές μεγάλων συλλεκτών, αλλά υπάρχουν και έργα που δεν ξέρουμε πού είναι. Δεν είναι σπάνιο όταν πλησιάζει η ώρα μιας δημοπρασίας να ενημερωνόμαστε για έργα που τα θεωρούσαμε χαμένα. Το 2006, για παράδειγμα, ανακαλύψαμε σε μια συλλογή στην Αμερική και πουλήσαμε το “Ατακτο εγγόνι” του Νικηφόρου Λύτρα που για δεκαετίες θεωρούνταν χαμένο».

- Η επιχειρηματολογία σας στους συλλέκτες ποια είναι;

«Τους ενημερώνουμε για την αγορά και τους πληροφορούμε για ένα έργο που πιστεύουμε ότι θα πουληθεί σε καλή τιμή. Θέλουμε να πιάσουμε την καλύτερη, και φυσικά να πετύχουμε το σωστό τάιμινγκ. Μπορεί για έναν καλλιτέχνη να μην είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να πουληθεί έργο του, αλλά να έλθει σε δύο χρόνια. Αν αποφασίσουμε ποια είναι η καλύτερη εποχή, τότε συνήθως λέμε στον συλλέκτη: “Πούλα”. Ορισμένες φορές μας ακούν. Οχι πάντα διότι έχουν τις δικές τους απόψεις για τα έργα τους. Κάποιοι απ΄ αυτούς δεν έχουν ξαναπουλήσει και δεν γνωρίζουν πώς λειτουργούν οι δημοπρασίες. Θα πρέπει τότε να τους εξηγήσουμε και να τους πούμε τι έχει γίνει στο παρελθόν σε σχέση με έργα τέτοιων ζωγράφων».

- Για ποιον λόγο επιθυμεί συνήθως κανείς να πουλήσει ένα έργο;

«Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να δώσει κανείς ένα έργο και δεν είναι απαραιτήτως οικονομικής φύσεως. Κάποιος μπορεί να θέλει να πουλήσει ένα έργο επειδή το έχει πολλά χρόνια, το βαρέθηκε και θέλει να πάρει κάποιο άλλο. Αλλος επειδή επιθυμεί να τοποθετήσει τα χρήματά του κάπου αλλού. Υπάρχουν και εκείνοι που έχουν κληρονομήσει κάτι, δεν είναι ιδιαίτερα δεμένοι μαζί του, δεν τους ενδιαφέρει και πολύ και θέλουν να το δώσουν. Βεβαίως σε κάθε δημοπρασία υπάρχουν έργα που δεν πουλιούνται. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν θα πουληθούν ποτέ. Παραδείγματος χά ριν, η “Γιορτή στα Μέγαρα” του Νικηφόρου Λύτρα βγήκε σε δημοπρασία για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2003 χωρίς να πουληθεί. Το ίδιο έργο ξαναβγάλαμε σε Greek Sale του Νοεμβρίου του 2006 για να πραγματοποιήσει ρεκόρ, επιτυγχάνοντας την τιμή του 1.138.396 ευρώ. Είναι η καλύτερη απόδειξη του ότι αυτό που θα γίνει σε κάθε δημοπρασία το ορίζει η στιγμή. Δεν υπάρχουν κανόνες».

- Σε κάθε δημοπρασία έργων ελληνικής τέχνης,ωστόσο,βλέπουμε να παίρνουν μέρος έργα καλλιτεχνών του 19ου και ιδιαίτερα της σχολής του Μονάχου. Μοιάζουν ανεξάντλητοι...

«Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχουν πολλοί έλληνες καλλιτέχνες της συγκεκριμένης γενιάς. Εκείνοι που ξέρουμε, όμως, ζωγράφιζαν καθημερινά. Παρ΄ όλα αυτά πρέπει να ομολογήσω ότι με δυσκολία ανακαλύπτουμε έργα ελλήνων καλλιτεχνών εκείνης της εποχής. Το πετυχαίνουμε επειδή τα κυνηγάμε πολύ, επειδή γνωρίζουμε πού βρίσκονται αυτά τα έργα και επειδή συνήθως πείθουμε τους ιδιοκτήτες τους να τα πουλήσουν. Και σας πληροφορώ ότι από το 2001, που ξεκίνησαν να διοργανώνονται ως αυτόνομες δημοπρασίες τα Greek Sales του οίκου Sotheby΄s, δεν έχουν βγει και πάρα πολλά έργα ούτε του Γύζη ούτε του Λύτρα ούτε του Βολανάκη. Βγαίνουν συνολικά δύο- τρία σε κάθε δημοπρασία, ενώ ένας ζωγράφος έκανε στη ζωή του πολύ περισσότερα. Είμαστε εξαιρετικά τυχεροί σε αυτή τη δημοπρασία που έχουμε τα δύο έργα του Γύζη αλλά δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά. Είναι αλήθεια ότι τα έργα του 19ου αιώνα λιγοστεύουν. Και βεβαίως τα έργα του 20ού αιώνα είναι περισσότερα. Συνήθως όταν αγοράζεται ένα έργο πολύ σημαντικό σε δημοπρασία, δεν ξαναβγαίνει στην αγορά. Και μετά... άντε να το βρεις».

- Η οικονομική κρίση πώς έχει επηρεάσει την αγορά έργων (ελληνικής) τέχνης;

«Απ΄ ό,τι έχουμε δει, οι αγοραστές έχουν γίνει πιο συλλεκτικοί στις προτιμήσεις τους. Μια άλλη επισήμανση είναι ότι προσφέρονται λιγότερα έργα με πιο συντηρητικές εκτιμήσεις. Αποτέλεσμα, τόσο στις δημοπρασίες ξένων όσο και στις δημοπρασίες ελληνικών έργων να μένουν πολύ λίγα απούλητα. Η δημοπρασία του περασμένου Μαΐου πήγε πολύ καλά. Αναμένουμε να δούμε πώς θα πάει και η δημοπρασία του Νοεμβρίου».

- Αν κάνατε άλλη δουλειά,ποια θα μπορούσε να ήταν αυτή;

«Εγώ πάντα ήθελα να κάνω αυτή τη δουλειά: να ασχολούμαι με την ελληνική αγορά και να διοργανώνω τα Greek Sales. Πάντα μου άρεσε η ελληνική τέχνη και ήθελα να την κάνω διεθνή. Και αυτό γίνεται. Γι΄ αυτό μας έρχονται τόσα έργα από παντού. Πολλοί απ΄ αυτούς τους συλλέκτες δεν γνώριζαν ότι υπάρχει αγορά για ελληνικά έργα. Και μπορεί τώρα ένας πελάτης από τη Γαλλία ή τη Γερμανία να μας πει: “Ακουσα ότι πουλήσατε αυτό το έργο. Εχω ένα παρόμοιο. Πόσο αξίζει το δικό μου;”. Το πιο σημαντικό, βέβαια, δεν είναι τόσο να βάλεις ένα τέτοιο έργο στη δημοπρασία, όσο αυτό το έργο να γυρίσει στην Ελλάδα».

- Ποια είναι η ταυτότητα των αγοραστών έργων ενός Greek Sale;

«Οι αγοραστές είναι συνήθως Ελληνες απ΄ όλον τον κόσμο. Σε μια δημοπρασία μπορεί να συμμετάσχουν περισσότερο Ελληνες του Λονδίνου, σ΄ άλλη Ελληνες της Νέας Υόρκης και σ΄ άλλη μπορεί να πάρει μέρος ένας Ελληνας του εξωτερικού ο οποίος να αγοράσει ένα Τop Lot που να αξίζει όσο όλα τα έργα της δημοπρασίας μαζί. Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι οι δημοπρασίες έργων ελληνικής τέχνης έχουν ιδιαίτερη ζήτηση, γι΄ αυτό πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο, κάτι που συμβαίνει μόνο με τα Russian Sales».

Πηγή: http://www.tovima.gr