R. Murdoch: Η "αλεπού" των media

Του Δημήτρη Δελεβέγκου

Οι δορυφόροι του μεταφέρουν τηλεοπτικά προγράμματα σε πέντε ηπείρους. Εκδίδει παραπάνω από 175 εφημερίδες, ενώ στην κατοχή του βρίσκονται μερικά από τα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης, όπως το Fox News, το Dow Jones Newswires, η Times του Λονδίνου, η New York Post, αλλά και η Wall Street Journal. Η αυτοκρατορία των media που ο Rupert Murdoch ξεκίνησε να χτίζει σε ηλικία μόλις 22 ετών θεωρήθηκε απειλή για τη δημοκρατία και την ελευθεροτυπία.

Ο 78χρονος πλέον Αυστραλός δισεκατομμυριούχος ξεκίνησε από την Αυστραλία και δεν άργησε να επεκταθεί σε όλο τον κόσμο. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, ο Murdoch δεν παύει να εργάζεται ασταμάτητα, ενώ κατάφερε να νικήσει ακόμη και τον καρκίνο του προστάτη που πριν από μερικά χρόνια δημιούργησε πανικό στους μετόχους της News Corp. Και όπως φαίνεται ο Rupert Murdoch μάλλον έχει μοιάσει στην αιωνόβια μητέρα του, η οποία σε περίπου ένα μήνα θα χρειαστεί να φυσήξει δυνατά για να σβήσει τα 100 κεράκια της τούρτας των γενεθλίων της.
Τον Μάρτιο του 1964 ο δεκατριάχρονος Digby Bamford βρίσκεται απαγχονισμένος στην αυλή του σπιτιού του στην Αυστραλία. Λίγες μέρες πριν, το φως της δημοσιότητας είχε δει πρωτοσέλιδο της Daily Mirror που έφερε το νεαρό να έχει παρενοχλήσει σεξουαλικά μια συμμαθήτριά του.

Πηγή των αποκαλύψεων της σκανδαλοθηρικής εφημερίδας ήταν το ημερολόγιο της νεαρής μαθήτριας, στο οποίο υπήρχε το όνομα του Bamford. Την εγκυρότητα όμως του ρεπορτάζ της Mirror θα αμφισβητήσει περίτρανα το πόρισμα του ιατρού που εξέτασε την κοπέλα:

Η συμμαθήτρια του νεαρού αυτόχειρα δεν έφερε απολύτως κανένα ίχνος βιασμού.

Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1960 μια άλλη αυστραλιανή εφημερίδα, η News κατάφερε, μέσω δημοσιογραφικής έρευνας, να απαλλάξει από τη θανατική ποινή το νεαρό αυτόχθονα Max Stuart που κατηγορούνταν για τη δολοφονία ενός πεντάχρονου κοριτσιού τα Χριστούγεννα του 1958. Ύστερα από εκτενή δημοσιεύματα της εφημερίδας ο καταδικασμένος στην εσχάτη των ποινών Stuart, εξασφάλισε χάρη από τον πρωθυπουργό της πολιτείας.

Μια κοινή γραμμή τέμνει τις δύο παραπάνω ιστορίες. Τα ηνία τόσο της Daily Mirror όσο και της News κρατούσε ο Rupert Murdoch, ο εκδότης που -την εποχή που διαδραματίζονταν οι παραπάνω ιστορίες- έθετε τους θεμέλιους λίθους της μηντιακής αυτοκρατορίας του.

Ο Rupert Murdoch γεννήθηκε στις 11 Μαρτίου του 1931 στην Αυστραλία και, ως φαίνεται, οφείλει το δημοσιογραφικό και επιχειρηματικό μικρόβιο στον πατέρα του Keith. Ο τελευταίος είχε μεριμνήσει να θέσει στο πλευρό του Rupert τον παιδικό του φίλο και εμπειρότατο δημοσιογράφο Rohan Rivett, ώστε να του μάθει την τέχνη της δημοσιογραφίας.

Ωστόσο, ο Keith Murdoch δεν επέδειξε τον ίδιο ζήλο και με τα χρέη του, τα οποία δεν κατάφερε να τακτοποιήσει πριν πεθάνει το 1952. Μετά το τέλος των σπουδών του στην Οξφόρδη, ο μόλις 22 ετών, Rupert Murdoch αναλαμβάνει τη θέση του διευθύνοντα συμβούλου στη News Limited και πολύ γρήγορα επιτυγχάνει αύξηση της κυκλοφορίας και των διαφημιστικών εσόδων της εφημερίδας.

Η News είναι το έντυπο, μέσω του οποίου ο Murdoch οργάνωσε την εκστρατεία για την απαλλαγή του Max Stuart από τη θανατική ποινή. Βέβαια η υποστήριξη του νεαρού εκδότη προς τον Αυστραλό αυτόχθονα αποτέλεσε την αιτία για την οποία η εφημερίδα απειλήθηκε με κλείσιμο.

Κι αυτό επειδή, σύμφωνα με τη νομοθεσία της εποχής, ο Murdoch είχε διαπράξει το αδίκημα της προδοσίας. Πάντως από την περιπέτεια αυτή ο Murdoch άντλησε ένα πολύτιμο δίδαγμα. Συνειδητοποίησε δηλαδή την παντοδυναμία των πολιτικών αρχόντων, γεγονός που επηρέασε τη μετέπειτα πορεία του.

Και αφού πέρασε τις συμπληγάδες που απείλησαν να συντρίψουν τη News, πλέον ήταν έτοιμος να κατακτήσει τον κόσμο. Τα επόμενα χρόνια θα δοκιμάσει επιτυχώς την τύχη του σε καινούργια εκδοτικά εγχειρήματα. Έτσι προχωρεί δυναμικά στην εξαγορά επαρχιακών εφημερίδων, όπως και στη δημιουργία του Australian, του πρώτου καθημερινού φύλλου της Αυστραλίας.

Όντας φιλόδοξος θα επιδιώξει να υπερβεί τα στενά σύνορα της χώρας του. Το 1968 θα αποκτήσει τη News of the World, η οποία κάποτε ήταν η δημοφιλέστερη παγκοσμίως αγγλόφωνη εφημερίδα, αλλά πλέον το τιράζ της κατέγραφε φθίνουσα πορεία.

Ένα χρόνο αργότερα μετατρέπει τη βρετανική Sun σε επιτυχημένο ταμπλόιντ και καθιστά τη Daily Mirror την πρώτη σε κυκλοφορία καθημερινή εφημερίδα της Βρετανίας.

Κατά τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 επεκτείνεται στις ΗΠΑ, εξαγοράζοντας τη San Antonio Express – News και τη New York Post.

Το 1979 ιδρύει τη News Corporation, τη ναυαρχίδα των επιχειρήσεών του, η οποία πλέον είναι εισηγμένη στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου και του Σίδνευ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αξία της News Corp, όπως είχε αποτιμηθεί μέχρι το Σεπτέμβριο του 2008, ανερχόταν στα 61 δισ. δολάρια, με συνολικό ετήσιο τζίρο 33 δισ. δολαρίων. Μερικά χρόνια μετά αποκτά την Times, ενώ στον έλεγχό του περνά η 20th Fox και πλήθος τοπικών τηλεοπτικών σταθμών, βάσει των οποίων θα ιδρύσει τον τέταρτο μεγαλύτερο τηλεοπτικό δίκτυο των ΗΠΑ, το Fox.

Μάλιστα για να εδραιώσει την επιχειρηματική του κυριαρχία στις ΗΠΑ αποκτά την αμερικανική υπηκοότητα, αφού η νομοθεσία της εποχής δεν επέτρεπε σε μη Αμερικανούς να κατέχουν τηλεοπτικούς σταθμούς.

Η δεκαετία του 1980 θα ολοκληρωθεί με ένα εξίσου σημαντικό deal του Murdoch, την έναρξη της λειτουργίας του βρετανικού τηλεοπτικού δικτύου Sky. Το 1993 αποκτά προς 525 εκατ. δολάρια το δίκτυο δορυφορικής τηλεόρασης Star TV στο Χόνγκ Κονγκ και -γνωρίζοντας τις αντιξοότητες της εδραίωσης στην κινεζική αγορά- επιδιώκει συνεχώς, μέσω δημοσίων ομιλιών και συνεντεύξεων, να συσφίξει τις σχέσεις του με τους Κινέζους πολιτικούς.

Το 1996 το ειδησεογραφικό δίκτυο Fox ξεκινά να εκπέμπει στις ΗΠΑ. Το 2005 αγοράζει προς 484 εκατ. ευρώ τη δημοφιλή ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης MySpace που μόλις μετά από δύο χρόνια λειτουργίας συγκέντρωνε 15,6 εκατομμύρια μοναδικούς επισκέπτες.

Στις 2 Μαΐου 2007 ο επικεφαλής της News Corp. προσφέρει 5 δισ. δολάρια και εξαγοράζει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Dow Jones Newswires, το οποίο μέχρι τότε έλεγχε για 105 χρόνια, από το 1882, η οικογένεια Bancroft.

Με την απόκτηση αυτή, περνούν στα χέρια του Murdoch, η Wall Street Journal, που μέχρι το Νοέμβριο του 2003 είχε το μεγαλύτερο τιράζ στις ΗΠΑ, αλλά και ο δικτυακός τόπος οικονομικών ειδήσεων Marketwatch.com.

Αν όμως το επιχειρηματικό οικοδόμημα του Murdoch είναι λαμπερό, φαίνεται πως τα ιδεολογικά θεμέλιά του παραμένουν σκοτεινά. «Έχω βαφτίσει τον καρκίνο μου Rupert» θα δηλώσει, στην τελευταία συνέντευξη που παραχώρησε στο βρετανικό Channel 4 λίγους μήνες πριν πεθάνει από την επάρατη νόσο, ο Ντένις Πότερ, μια από τις πλέον αιρετικές μορφές των γραμμάτων του 21ου αιώνα.

Kαι θα συμπληρώσει πως «δεν υπάρχει κανένας άλλος που να ευθύνεται περισσότερο για την παρακμή του ήδη αρκετά παρακμασμένου τύπου».

Την ίδια στιγμή πολλοί επικριτές του Αυστραλιανού πολίτη Κέιν θα συμφωνούσαν πως το μυστικό της επιτυχίας του βρίσκεται στη χυδαιοποίηση της ψυχαγωγίας και στην εγκαθίδρυση της σκανδαλοθηρικής δημοσιογραφίας.

Άλλωστε και ο ίδιος ο Murdoch ποτέ δεν έκρυψε την περιφρόνησή του για την ποιοτική δημοσιογραφία: «Προτιμώ πολύ περισσότερο τη δημοσιογραφία ταμπλόιντ από αυτή που αποκαλείτε δημοσιογραφία ποιότητας» είχε δηλώσει το 1995 στο περιοδικό New Yorker.

Αλλά ούτε και τη φιλία του με την πολιτική ηγεσία είχε ποτέ αποκρύψει, με την Μάργκαρετ Θάτσερ, τον Τόνι Μπλερ και τον Τζόρτζ Μπους Τζούνιορ να κατέχουν την πρώτη θέση στην ατζέντα των πολιτικών επαφών του.

Όταν το 2003 ξέσπασε ο πόλεμος στο Ιράκ, ο Murdoch τοποθέτησε τις 175 εφημερίδες του στην πρώτη γραμμή της υποστήριξης της εκστρατείας Μπους κατά του Ιράκ.

Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσίευμα της Gurdian, ο βαρόνος των media δε δίστασε να δηλώσει ότι «η εισβολή στο Ιράκ θα ωφελήσει ιδιαίτερα την παγκόσμια οικονομία, αφού η τιμή του πετρελαίου ενδέχεται να αγγίξει τα 20 δολάρια το βαρέλι.

Και αυτό είναι πιο σημαντικό, για κάθε χώρα, από την υιοθέτηση οποιονδήποτε μέτρων φοροαπαλλαγής.»

Εκτός όμως από υποκινητή της πολεμικής εκστρατείας κατά του Ιράκ, τα μέλη του συνασπισμού για την αμερικανική πρόοδο (Center for American Progress) θεωρούν τον Murdoch ενορχηστρωτή ενός ιδιότυπου «πολέμου» εναντίον της δημοσιογραφίας.

Έτσι σε μια προσπάθειά τους να “ξεγυμνώσουν” τη σχολή δημοσιογραφίας του τηλεοπτικού δικτύου Fox δημιούργησαν την ιστοσελίδα outfoxed.org, η οποία περιέχει άρθρα και οπτικοακουστικό υλικό κατά του Fox.

Πάντως, ο πολίτης Κέιν του 21ου αιώνα φαίνεται ότι έχει μάθει να πράττει ό,τι είναι «επιχειρηματικά» ορθό, αγνοώντας τα «πολιτικώς» ορθά βέλη που εκτοξεύουν οι πολέμιοί του.

Άλλωστε, μάλλον γνωρίζει καλά αυτό που έγραψε, με αφορμή τα εβδομηκοστά γενέθλια του μεγιστάνα των ΜΜΕ, ο Peter Preston της ανταγωνιστικής Observer: «Κι αν ακόμη δεν υπήρχε ο Murdoch, θα έπρεπε κάποιος να τον... εφεύρει».

Πέραν όμως των αντιπάλων του, ο Αυστραλός δισεκατομμυριούχος ήξερε να σαγηνεύει και το ασθενές φύλο. Σε ηλικία 68 ετών θα τελέσει τον τρίτο γάμο του με την 35χρόνων Wendi Deng, στέλεχος της News Corporation στην Κίνα και δύο χρόνια αργότερα θα έρθει στη ζωή ένας ακόμη γόνος Murdoch.

Ωστόσο, ο γάμος του Murdoch δεν επαρκεί για να καθησυχάσει τους επενδυτές, στους οποίους προκαλούσε αϋπνίες ακόμη και η σκέψη ότι τα ηνία της NewsCorp. βρίσκονταν στα ρυτιδιασμένα χέρια του εβδομηντάχρονου μεγιστάνα.

Είναι χαρακτηριστικό πως την ανακοίνωση της είδησης του καρκίνου του προστάτη του Murdoch, ακολούθησε ένα συνδυασμένο sell-off των μετοχών της News Corporation συνολικής αξίας 10,9 δισ. ευρώ.

Επρόκειτο για τις μεγαλύτερες ημερήσιες απώλειες στην ιστορία της Αυστραλιανής αγοράς, όπου η εταιρεία είναι εισηγμένη. Μολονότι ο Murdoch έχει πλέον θεραπευτεί από το σημαντικό αυτό πρόβλημα υγείας, το θέμα της διαδοχής του εξακολουθεί να αποτελεί «καυτή πατάτα».

Πάντως, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, όταν ο εργασιομανής Rupert Murdoch αποσυρθεί, ο γιος του Lachlan θα αναλάβει το πηδάλιο του πολυεθνικού κολοσσού των μέσων ενημέρωσης.

Πηγή http://capital.gr/